|
|
Multipl Skleroz (MS)’da beyin hasarını gideren protein
Multipl Skleroz (MS)’da beyin hasarını gideren protein bulundu!
Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi araştırmacılarının yaptıkları çalışma ile beyinde hasar gören belirli yapıların tamirinde işlev gören protein bulundu. Araştırmacılar, multipl skleroz (MS) ve diğer nörodejeneratif hastalıklarda meydana gelen beyin hasarının tamirinde CXCR4 adı verilen proteinin önemli bir rol oynadığını ortaya koydular.
Proceedings National Academy of Sciences (PNAS) dergisinde yayınlanan çalışmada, myelin tamiri ya da remyelinizasyon denen mekanizmanın MS hastalarında gelişigüzel bir şekilde gerçekleştiği, fakat nedenlerinin bilinmediği iddia ediliyor. Bu nedenlerin ortaya çıkarılması, remyelinizasyon gerçekleşmediğinde MS’in etkilerinin alevlenmesini ve beyinde kalıcı hasarlar meydana gelmesini engelleyecektir.
MS’in bir hayvan modeli üzerinde yapılan araştırmada, CXCR4 proteininin, sinir hücreleri üzerinde bulunan ve sinir iletiminden sorumlu yapılar olan myelin kılıfın hasarının giderilmesinde önemli olduğunu gösterdiler.
Hayvan modelleri bağışıklık hücre sızmasını (infiltrasyon) tetikleyerek MS semptomlarını taklit ederler. Fakat sızan bu hücrelerin neden olduğu hasar, genelde beyinde remyelinizasyon sürecinde beyinde myelin tamirinin nasıl yapıldığının araştırılmasını zorlaştırmaktadır. Bu çalışmada, MS’in inflamatuvar olmayan bir hayvan modeli kullanılmıştır. Fareler ‘cuprizone’ denilen, merkezi sinir sisteminde myeline bağlanarak ona ve myelin kılıf yapımından sorumlu hücrelerin ölümüne neden olan, kimyasal madde ile beslenmişlerdir. İlk 6 hafta bu besin ile beslenen farelerde, beynin iki hemisferini birbirine bağlayan yapı olan corpus callosum, denilen yapıda demyelinizasyon oluşturulmuş ve oligodendrositler ölmüştür. Cuprizone’un farelerin besininden çekilmesi ile buraya göç eden yeni hücreler myelinin tekrardan oluşmasını (remyelinizasyon) ve olgun oligodendrositlerin tekrardan yapımını sağlamıştır.
Klein ve arkadaşlarının yaptıkları bu çalışmada, 12 hafta boyunca cuprizone ile beslenen farelerde inflamatuvar faktör reseptörlerinin ifadelenmesi incelenmiş ve CXCR4 proteininin 6. haftada en yüksek seviyeye ulaştığı gözlemlenmiştir. Devam eden 6 hafta boyunca ise bu proteininin ve reseptörünün seviyesi hızlı bir şeklide düştüğü gösterilmiştir. Patolojik olarak ise 12 hafta cuprizone ile beslenen farelerde remyelinizasyonun artık mümkün olmadığı gösterilmiştir. Bu bulgular ile CXCR4 proteini ve remyelinizasyon arasında potansiyel bir bağlantı bulunduğu ifade edilmiştir.
CXCR4 proteininin gelişme çağında beynin gelişiminde görevli olduğu biliniyordu, fakat beynin iyileştirilmesinde görevli olduğunun saptanması bilim dünyasında heyecan yarattı. Dr. Klein bu durumu, “ beyindeki bir hasarın CXCR4 reseptörü taşıyan hücrelerin miktarının artırdığını biliyorduk, bu nedenle nereye bakmamız gerektiğini fark etmemiz zor olmadı” olarak ifade etmiştir.
Ayrıca CXCR4 taşıyan hücrelerin, oligodendrositlerin öncül hücreleri olduğu da gösterilmiştir. Cuprizone modelinde bu hücrelerin demyelinizan alana gelerek önce myelin tamiri yaptığı, ardından da oligodendrosit hücrelerini oluşturduğu gösterilmiştir. CXCR4 geni bloke edildiği zaman ise, bu hücreler ne myelin kılıf tamirâtı yapabilmiş ne de oligodendrositleri tekrardan oluşturabilmişlerdir.
İleriki çalışmalarda Klein ve arkadaşları MS modeli oluşturulmuş farelerde CXCR4 proteinin ifadelenmesini lentivirus yardımı ile artırıp, demyelinizasyonun ileriki seviyelerinde de remyelinizasyon yapılmasını hedeflemektedirler.
Hayvan modelinde elde edilen veriler remyelinizasyon mekanizması hakkında önemli ipuçları verse de, remyelinizasyon göstermeyen MS hastalarında CXCR4 proteinin ya da bu proteinin analoglarının bir şekilde hasar gördüğü ya da seviyelerinin değişip değişmediği hâlen bilinmemektedir.
Kaynaklar:
1) J. R. Patel, E. E. McCandless, D. Dorsey, R. S. Klein.CXCR4 promotes differentiation of oligodendrocyte progenitors and remyelination. Proceedings of the National Academy of Sciences, 2010; DOI:10.1073/pnas.1006301107
2) http://www.sciencedaily.com/releases/2010/06/100607192727.htm, 15 Haziran, 2010
bilimvegelecek.com.tr
Bugün 17 ziyaretçi (21 klik) kişi burdaydı!
|
|
